Expertisegebied: Duurzaamheidsadvies en BREEAM certificering
Opdrachtgever: Nationale Postcode Loterij
Periode: 2015 – 2018
fotocredits bouw: Jasper Juinen
Het project betreft de duurzame renovatie en uitbreiding van het vrijstaande pand aan de Beethovenstraat 200 te Amsterdam. Het bestaande gebouw is in 1972 ontworpen door architect De Vlaming, Salm en Fennis. Het was jarenlang in gebruik als kantoor van de firma Winterthur Verzekeringen, maar stond al enkele jaren leeg. Eind 2013 is het aangekocht door de
Goede Doelen Loterijen. Het bestaande gebouw had een oppervlak van circa 8.000 m2 brutovloeroppervlak (bvo). Het nieuwe ontwerp van Benthem Crouwel voorziet in 15.290 m2 bvo, inclusief parkeergarage. Het nieuwe ontwerp is binnen de bestaande footprint van het gebouw gerealiseerd. De uitbreidingen zijn gerealiseerd op het dak en onder de grond (parkeergarage).
Het pand moest spraakmakend en vernieuwend worden op gebied van duurzaamheid en gebruik. Benthem Crouwel Architects werd geselecteerd om in nauwe samenwerking met de Goede Doelen Loterijen het ontwerp vorm te geven.
Op 6 december 2018 opende Hare Majesteit Koningin Máxima het pand.
Een bestaand, al jaren verwaarloosd en leegstaand pand, is hergebruikt. De medewerkers en omwonenden zijn intensief betrokken geweest bij het ontwerp. Omwonenden kunnen in het pand terecht in het nieuwe publieksrestaurant of gebruikmaken van het auditorium.
Er wordt heel efficiënt met de beschikbare ruimte omgegaan. Op de bestaande footprint is het aantal m2 bijna verdubbeld.
Het project behaalde 27 november 2018 het BREEAM-NL Outstanding certificaat.
Er is maximaal ingezet op energiebesparing door de toepassing van hoge schilisolatie, zo min mogelijk liften en veel trappen, hybride ventilatie, ruime kanalen met lage stromingsweerstand, LED verlichting, laag temperatuur verwarming en hoog temperatuurkoeling via klimaatplafonds, toepassing van warmte- en koudeopslag in de bodem in combinatie met warmtepompen. Ook aan gebruikerszijde is de vraag naar energie geminimaliseerd met energiezuinige computerinfrastructuur. Samen met de duurzame opwekking van warmte en koude via ondergrondse opslag en elektriciteit via het zonnedak is het gebouw energieneutraal. Dit betreft alle gebouwgebonden energiegebruiken verwarming, koeling, ventilatie en verlichting.
Het gebouw heeft, behoudens een plein aan entreezijde, geen terrein en daardoor nauwelijks ruimte voor winning van energie, opvang van water of aanleggen van groenstructuren. Toch is het gelukt om het gebouw energieneutraal te maken, groenvoorzieningen te realiseren en regenwater op te vangen voor irrigatie en het spoelen van toiletten.
Het dak speelt hierbij een belangrijke rol. De constructie van het dak bestaat uit gelamineerde vuren houten panelen (FSC) op stalen liggers. Onder de constructie is een sfeervol bladerdak aangebracht, dat het daglicht speels het gebouw in kaatst. Het dak is ontworpen als 5e gevel en is ook fraai voor omwonenden in de hoge gebouwen rondom de locatie.
Het dak vervult vele functies. Dit dak is over het bestaande gebouw heen gebouwd, waarmee een extra verdieping en een overdekt voorplein gecreëerd zijn en de bestaande patio in een atrium veranderd is. Er is gezocht naar een optimale open-dicht-verhouding van het dak om enerzijds een zo hoog mogelijke energieopbrengst te halen, en anderzijds zoveel mogelijk daglichttoetreding in het gebouw te hebben. Dit resulteerde in de toepassing van hoogwaardige siliciumpanelen op het vlakke dak en op de dakranden op oost, zuid en west. Het totaal in het gebouw opgenomen geïnstalleerd vermogen bedraagt 306 kWp.
Behalve energie en licht, vangt het dak ook regenwater op. Een deel wordt opgeslagen in kratten onder de daktuinen t.b.v. de irrigatie. Het surplus wordt opgeslagen in een buffer onder het voorplein. Dit wordt gebruikt voor het doorspoelen van toiletten. De opvangtank wordt tevens gebruikt als sprinklerbassin, zodat de materialen efficiënt worden gebruikt.
Ook bij het ontwerp van de gevel is gezocht naar de balans tussen zoveel mogelijk daglicht en uitzicht enerzijds en hoge isolatiewaarde anderzijds. De beglazing bestaat uit licht zonwerend triple-pane (U-raam =0,83 W/m2K), aan binnenzijde voorzien van hoog reflecterende zonwering. Daarmee wordt de koelvraag geminimaliseerd. Het gebouw en de installaties zijn voorzien van een hybride ventilatie systeem. Dit wil zeggen dat het gebouw mechanisch wordt geventileerd als dit beter is, en natuurlijk geventileerd wordt als dit kan. Dit gebeurt via klepramen hoog in de gevel (automatisch aangestuurd vanuit het gebouwbeheersysteem). Tegelijkertijd zullen ramen in het atriumdak worden geopend zodat een luchtdoorstroming plaatsvindt. De gevel heeft ook handbediende klepramen die de gebruikers naar eigen wens kunnen openzetten.
Tijdens mechanische ventilatie wordt de hoeveelheid luchttoevoer geregeld op basis van de kwaliteit (CO2) van de lucht. Hierdoor wordt nooit meer geventileerd, dan strikt noodzakelijk.
Gezondheid, welzijn en comfort zijn leidende ontwerpprincipes geweest die geresulteerd hebben tot een gebouw met goed uitzicht en maximaal daglichttoetreding, te openen ramen, individuele bediening van licht en lichtwering, stralingsverwarming en –koeling, materialen met geen of beperkte emissies, goede faciliteiten voor fietsers en uitnodigende trappen.
Het bestaande casco is zoveel mogelijk intact gelaten. Nieuw toegevoegde materialen zijn geselecteerd op lage milieubelasting, waaronder duurzaam geproduceerd hout, natuursteen uit Frankrijk, beton met maximale toepassing van granulaat als grindvervanger. Het granulaat komt uit eigen sloopmaterialen. Voor de sloop ontving het project een BREEAM-NL Sloop en Demontage Excellent certificaat.
De 3e verdieping is gedeeltelijk voorzien van een groene inrichting, zowel binnen als buiten. Ook op het plein voor het gebouw is ruimte gecreëerd voor natuurlijke beplanting. Hierbij is gebruik gemaakt van inheemse planten en natuurlijke bloemenmengsels. Er zijn nestgelegenheden voor vogels aangebracht, een bijenkast en een wormenhotel gerealiseerd.
Er zijn twee innovaties toegepast van Postcode Lottery Green Challenge winnaars Ecovative en Physee. In de gevels van de dakopbouwen is Myco Foam aangebracht, een natuurlijk isolatieproduct op basis van agrarisch afval en schimmels. In de vliesgevel zijn enkele delen voorzien van Powerwindows: beglazing die elektriciteit kan opwekken, maar qua transparantie niet afwijkt van de overige triple-pane beglazing.